Cũng như các nghề khác thì kế toán cũng có một lịch sử lâu đời nó được sinh ra và gắn liền với hoạt động thương mại của con người. Nghề kế toán giúp tạo điều kiện cho sự phát triển thương mại được nhanh chóng và hiệu quả gấp nhiều lần. Kế toán xuất hiện từ thời kỳ cổ đại và ngày càng dần được cải tến và hoàn thiện cho đến ngày ngay. Để có thể hiểu rõ hơn về lịch sử của kế toán thì bạn có thể tham khảo nội dung dưới đây
Kế toán vào thời cổ đại
Kế toán ở vùng Lưỡng Hà Cổ đại (Mesopotamia)
Như chúng ta đã biết thì vùng Lưỡng Hà là một trong những cái nôi lớn của văn minh loài người, vì đây là nơi có điều kiện tự nhiên vô cùng thuận lợi, đất đai màu mỡ phù hợp cho việc phát triển nông nghiệp. Với lượng dân cư một ngày càng đông và hình thành những khu dân cư tấp nập. Từ đó các hoạt động buôn bán cũng được ra đời để phục vụ nhu cầu của con người. Các hoạt động kinh doanh ngày càng nhiều và quy mô càng lớn thì đòi hỏi cần phải có hệ thống quy tắc pháp lý quy định về việc ghi chép tài sản và các giao dịch.
Các giao dịch được ghi chép lại trên mảnh gốm sứ. Mảnh gốm được nung theo hình dạng và kích thước tuỳ theo nội dung của các giao dịch. Mỗi giao dịch được ghi chép lại theo những nội dung sau: tên của các bên tham gia buôn bán, loại hàng hoá buôn bán và giá cả cùng những điều cam kết quan trọng khác. Sau đó, mỗi bên sẽ chứng nhận sự hiện diện của họ cùng như thoả thuận giữa họ lên mảnh gốm bằng cách ấn mạnh lên mảnh gốm “dấu” riêng của họ. Người ghi chép tài sản sau đó sẽ hong khô mảnh gốm để đảm bảo những điều ghi chép trên mảnh gốm không thể bị thay đổi. Đây là một trong những hình thức đầu tiên của kế toán
Kế toán ở Ai cập cổ đại
Kế toán ở Ai Cập cổ đại cũng phát triển theo cách tương tự như ở Lưỡng Hà. Nhưng thay vì sử dụng gốm thì người Ai Cập sử dụng giấy làm từ cói. Chính vì thế việc lưu trữ và ghi chép sẽ dễ dàng hơn. Các ghi chép này được cất giữ cẩn thận tại kho lưu trữ. Các tài liệu đó được kiểm tra một cách chặt chẽ, chính vì thế mà những người ghi chép cần phải trung thực nếu không muốn bị xử phạt. Dù Ai cập cổ đại có phát triển hưng thịnh như kế toán ở đây chưa có bước tiến gì nổi bật vì nhiều nguyên nhân của nó
Lịch sử hình thành kế toán Trung Quốc
Trung Quốc cũng có một lịch sử lâu đời hệ thống số riêng. Việc tính toán trong kinh doanh là điều cần thiết. Đặc biệt là nhà vua cần phải có một đội ngũ ghi chép để giúp quản lý ngân khố được dễ dàng và chính xác hơn.
Sự hình thành và phát triển kế toán tại Hi Lạp
Người Hi Lạp là một trong những quốc gia đầu tiên áp dụng “kế toán công khai” để tạo điều kiện cho toàn thể công dân theo dõi tình hình tài chính chính phủ. Với chính sách tiến bộ sẽ giúp cho người dân có thể quản lý được việc thu chi của hệ thống công. Thành viên của Hiệp Hội Nhân dân Athens lập ra những quy tắc pháp lý cho vấn đề tài chính. Vì sự phát triển của tài chính nên hoạt động của Ngân hàng ở Hy Lạp đã có những bước vượt bậc so với các xã hội trước. Với việc phát minh ra tiền bằng kim loại sẽ giúp kích thích cho kế toán ngày càng phát triển. Các ngân hàng giữ sổ ghi chép, tiền cho vay, và thậm chí thực hiện các giao dịch chuyển tiền cho các cư dân ở các thành phố cách xa nhau thông qua các ngân hàng trong cùng hệ thống. Kế toán tại Hi Lạp đã mang lại được nhiều giá trị góp phần cho hoàn thiện kế toán sau này.
Thời trung đại
Đây có thể nói kế toán không có gì vượt bậc, trong giai đoạn này kế toán có nhiệm vụ là nhằm giúp cho Chính phủ và chủ sở hữu tài sản quản lý tài sản một cách có hệ thống. Kế toán trở thành một trong những nền tảng của việc quản lý và các kỹ thuật hạch toán có cơ hội phát triển nhanh chóng.
Sự ra đời của phương pháp ghi sổ kép
Ở trong giai đoạn cổ đại thì việc ghi chép kế toán chỉ dừng lại ở việc ghi chép và liệt kê một cách đơn giản
Phương pháp ghi sổ kép ra đời vào thế kỷ 14 ở Italy gắn liền với đóng góp của Luca Pacioli dựa trên cơ sở thống nhất 7 nhân tố tiền đề:
– Tài sản riêng: quyền thay đổi sở hữu tài sản bởi vì ghi sổ được xem là việc ghi chép về tài sản và quyền tài sản thực.
– Vốn: thể hiện năng lực của cải, bởi vì nếu không có nú hoạt động thương mại sẽ không thể thực hiện được.
– Thương mại: sự trao đổi hàng hoá ở mức phổ biến, bởi vì hệ thống thương mại với quy mô nhỏ không thể tạo ra áp lực kinh doanh dẫn tới sự ra đời của một hệ thống có tổ chức thay thế cho việc ghi chép đơn thuần.
– Tín dụng: giá trị hiện tại của hàng hoá trong tương lai.
– Chữ viết: một hệ thống ghi chép thường xuyên bằng một ngụn ngữ thông dụng.
– Tiền tệ: mẫu số thông dụng cho trao đổi.
– Số học: làm phương tiện để tính toán lượng giá trị giao dịch.
Thời Cận đại và Đương đại
Thế kỷ 19 ở Scotland, Anh và Mỹ
Scotland được coi là nơi sinh của kế toán hiện đại, đây là nơi sản sinh các nguyên tắc kế toán công khai lâu đời nhất. Vào giữa thế kỷ 19, Anh đó trở thành một nước công nghiệp dẫn đầu về sản xuất than đá, sắt và dệt may, đồng thời trở thành trung tâm tài chính của thế giới. Sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống tài chính đặt ra yêu cầu về kế toán phá sản ở cả những doanh nghiệp mạnh và những doanh nghiệp đang trên bờ phá sản. Năm 1880, Hiệp hội kế toán Anh và xứ Wales đó quy tụ được tất cả các tổ chức kế toán trong nước với số thành viên ban đầu là 587 người và sau đó kết nạp thêm 606 người có kinh nghiệm khác.
Cuối những năm 1800, người Anh bắt đầu đầu tư tài chính ồ ạt vào những ngành công nghiệp đang phát triển ở Mỹ, do đó các kế toán Scotland và Anh bắt đầu di chuyển sang Mỹ để kiểm tra soát xét các hoạt động đầu tư này. Một số trong những người đó ở lại hành nghề ở Mỹ và lập nên một vài công ty kế toán ở đây. Số lượng các kế toán hành nghề công khai tăng lên nhanh chóng: từ 19 người năm 1850 lên 233 người năm 1886. Các nhóm kế toán ở các bang đó liên kết với nhau thành lập Hiệp hội Kế toán Mỹ
Thế kỷ 20 ở Mỹ
Vào đầu thế kỷ 20, bắt đầu xuất hiện các vụ scandal kế toán liên quan tới độc quyền và tư bản hoá quá mức, Uỷ ban thương mại giữa các tiểu bang (ICC) của Mỹ đó ban hành hệ thống kế toán thống nhất – được coi là ví dụ đầu tiên về việc kế toán được sử dụng như một công cụ của luật pháp liên bang. Vào đầu năm 1920, hoạt động kinh doanh ở Mỹ có sự thay đổi đáng kể do đợt sụt giá hàng tồn kho nghiêm trọng (giá bán buôn giảm đến 40%). Hậu quả là dũng tiền lưu chuyển chậm, các doanh nghiệp mất khả năng thanh toán và thiếu hụt tín dụng. Để đối phó, các hóng kinh doanh sử dụng các nguồn tài chính ít chặt chẽ hơn để bổ sung cho dũng tiền hiện tại, một trong số những nguồn tài chính được ưa chuộng là từ phát hành cổ phiếu. Các cổ đông, khi đó sẽ trở thành những người quan tâm đầu tiên đến tình hình tài chính, và do đó tình hình kết quả kinh doanh bắt đầu được coi trọng hơn bảng cân đối kế toán. Các nhân tố khác như thuế thu nhập và chi phí kế toán cùng góp phần thúc đẩy sự quan tâm tới doanh thu và chi phí. Theo dũng thời gian, có ít nhất là bốn loại báo cáo về luồng vốn được sử dụng tổng hợp sự thay đổi về lượng tiền, thay đổi trong tài sản lưu động, vốn lưu động và toàn bộ các hoạt động tài chính.
Trong những năm 40 của thế kỷ 20, kế toán tăng cường sử dụng báo cáo vốn để đo lường dũng tiền thực thay vì chỉ đơn thuần đo lường tổng thay đổi của vốn lưu động giữa các thời điểm lập bảng cân đối khác nhau. Báo cáo vốn trở thành bộ phận chủ yếu của báo cáo tài chính và từ năm 1971 là một bộ phận của báo cáo thường niên của các cổ đông theo yêu cầu của Hiệp hội Kế toán được cấp chứng chỉ hành nghề.
Bước vào kỷ nguyên của thời đại thông tin (cuối thể kỷ 20 đến nay), kế toán đó chuyển từ kế toán thủ công sang kế toán trên máy tính, một bước phát triển vượt bậc, có ý nghĩa đặc biệt quan trong trong việc đáp ứng nhu cầu cung cấp thông tin kế toán phục vụ cho những người quan tâm. Chi phí sản phẩm ngày nay phần lớn được cấu thành từ chi phí nghiên cứu và triển khai (R&D)
Theo thứ bậc của nhu cầu tài chính, các thông tin tài chính cần được cung cấp bao gồm:
Thông tin về ngân sách: cung cấp số liệu về lượng tiền có thể huy động cho chi tiêu cho một chương trình, dự án hay dịch vụ nào đó. Đồng thời, cung cấp các dự tính về doanh thu và doanh thu bằng tiền để trang trải cho nhu cầu chi tiêu.
Tình trạng ngân quỹ: cung cấp thông tin tài chính trong mối liên hệ với nghĩa vụ và số dư ngân quỹ. Đồng thời, cung cấp các thông tin về doanh thu thực thu trong so sánh với doanh thu dự tính.
Chi phí hoạt động: cung cấp thông tin về chi phí cho chương trình, dự án hay dịch vụ ở từng cấp độ về quy mô, từ đó cho thấy mối liên hệ giữa kết quả thực hiện chương trình, dự án và dịch vụ với chi phí bỏ ra để thu được những kết quả này.
Tuy nhiên, tuỳ vào từng thời điểm trong chu kỳ kinh doanh và mục đích sử dụng thông tin, thứ tự yêu cầu thông tin cũng có thể thay đổi. Hiện nay, kế toán đó phát triển với ba nhánh là kế toán tài chính, kế toán quản trị và phân tích hoạt động kinh doanh, tạo ra khả năng đáp ứng cao nhất nhu cầu sử dụng thông tin kế toán.
Kế toán tài chính: sắp xếp, phân loại, đo lường và ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh; lập báo cáo lỗ lãi và bảng cân đối vào cuối kỳ hạch toán nhằm phản ánh tình hình hoạt động và vị trí của doanh nghiệp trong kỳ.
Kế toán quản trị: bao gồm bốn chức năng chính là lập dự toán ngân sách, quản trị chi phí, phân tích chi phí – lợi nhuận và lập báo cáo bộ phận. Các thông tin do kế toán quản trị cung cấp mang tính nội bộ, chủ yếu phục vụ cho các cấp quản trị ra quyết định phù hợp.
Phân tích hoạt động kinh doanh: cung cấp thông tin về tình hình hoạt động trong kỳ trong mối quan hệ so sánh với kỳ trước và với kỳ kế hoạch, từ đó người sử dụng thông tin có thể nắm được xu hướng phát triển của doanh nghiệp, nguyên nhân và tỡm ra giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động.
Những nhân vật kế toán nổi tiếng thế giới
- Frank John Wilson (1887 – ngày 22 tháng 6 năm 1970):Cục trưởng Cục Dịch vụ Mật vụ Hoa Kỳ và là cựu đại diện Cục Doanh thu Nội địa của Bộ Tài chính
- Luca Pacioli và Amatino Manucci: Luca Pacioli là người phát minh ra sổ sách Kế toán kép, Manucci giúp đưa sổ sách kế toán kép phổ biến như ngày nay
- Richard Chesterfield và John Barbour: Là người đầu tiên thực thi để thực hiện nhiệm vụ này kể từ khi những bản ghi chép (record) đã hình thành
- Mary Addison Hamilton: Mary Addison Hamilton là người phụ nữ đầu tiên được thừa nhận bằng cấp mà bây giờ được gọi là CPA
- David G. Friehling: Là một kiểm toán viên của hãng Bernie Madoff. Thực hiện vụ lừa đảo thế kỷ
- Josiah Wedgwood: Ông là người đã hoàn thiện hệ thống kế toán giá thành và giúp hệ thống Kế toán hoàn chỉnh hơn và phát triển cho đến ngày nay.
- Robert Muldoon: Chủ tịch Kế toán Chi phí của New Zealand
- Jp Morgan: có ảnh hưởng lớn đến hệ thống ngân hàng Mỹ
Kế toán là một ngành nghề vô cùng quan trọng trong nền kinh tế và phát triển xã hội của loài người. Với lịch sử lâu dài và có nhiều biến đổi ảnh hưởng đến kinh tế.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý khách hàng vui lòng liên hệ:
Bộ phận Tư vấn Tài chính – Thuế DHTax
Add: 185 Đường Nguyễn Văn Thương, Phường 25, Q. Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 0909 854 850
Email: cskh.dhtax@gmail.com
Rất mong nhận được sự hợp tác cùng Quý khách hàng!
Trân trọng./.